Doktora Programı
Doktora programı açılması
MADDE 30 –(1) Doktora programının hangi enstitü anabilim/anasanat dalında açılacağı ve nasıl yürütüleceği ilgili anabilim/anasanat dalı kurul kararı, anabilim/anasanat dalı başkanlığının önerisi, enstitü yönetim kurulu kararı ve Senatonun onayıyla belirlenir ve YÖK’ün onayıyla açılır.
Doktora programının amaç ve kapsamı
MADDE 31 –(1) Doktora programının amacı, öğrenciye bağımsız araştırma yapma, bilimsel olayları geniş ve derin bir bakış açısıyla irdeleyerek yorum yapma ve yeni sentezlere ulaşma yeteneği kazandırmaktır.
(2) Doktora çalışması sonunda hazırlanacak tezin, bilime yenilik getirmesi, yeni bir bilimsel yöntem geliştirmesi veya bilinen bir yöntemi yeni bir alana uygulama niteliklerinden en az birini yerine getirmesi gerekir.
(3) Doktora programı, tezli yüksek lisans derecesi ile kabul edilmiş öğrenciler için toplam yirmi bir krediden ve bir yıllık eğitim-öğretim dönemi 60 AKTS’den az olmamak koşuluyla en az yedi ders, seminer, yeterlik sınavı, tez önerisi ve tez çalışması olmak üzere en az 240 AKTS kredisinden oluşur. Lisans derecesiyle kabul edilmiş öğrenciler için de en az kırk iki kredilik 14 ders, seminer, yeterlik sınavı, tez önerisi ve tez çalışması olmak üzere toplam en az 300 AKTS kredisinden oluşur.
(4) Doktora programlarında enstitü anabilim/anasanat dalı başkanlığının önerisi ve enstitü yönetim kurulu onayıyla diğer yükseköğretim kurumlarında verilmekte olan derslerden yüksek lisans derecesi ile kabul edilmiş öğrenciler için en fazla iki, lisans derecesiyle kabul edilmiş öğrenciler için en fazla dört ders seçilebilir.
(5) Tez çalışması kredisiz olup, başarılı veya başarısız olarak değerlendirilir.
(6) Bir öğrenci bir dönemde 12 ulusal krediden fazla ders alamaz.
(7) Doktora programları ikinci öğretim olarak açılamaz.
(8) Bir doktora öğrencisinin lisans programından ders alması durumunda alınan dersler, ders yüküne ve doktora kredisine sayılmaz.
(9) Doktora programı, yurt içi ve yurt dışı bütünleşmiş doktora programı şeklinde de düzenlenebilir. Bu tür programın uygulanma yöntem ve ilkeleri, Senatonun önerisi üzerine YÖK tarafından belirlenir.
Programın süresi
MADDE 32 –(1) Doktora programı, bilimsel hazırlıkta geçen süre hariç tezli yüksek lisans derecesiyle kabul edilenler için kayıt olduğu programa ilişkin derslerin verildiği dönemden başlamak üzere, her dönem için kayıt yaptırıp yaptırmadığına bakılmaksızın sekiz dönem olup azami tamamlama süresi on iki dönem; lisans derecesiyle kabul edilenler için on dönem olup azami tamamlama süresi on dört dönemdir.
(2) Doktora programı için gerekli kredili dersleri başarıyla tamamlamanın azami süresi tezli yüksek lisans derecesi ile kabul edilenler için dört dönem, lisans derecesiyle kabul edilenler için altı dönemdir. Bu süre içinde kredili derslerini başarıyla tamamlayamayan veya Üniversitenin öngördüğü en az genel not ortalamasını sağlayamayan öğrencinin ilgili programla ilişiği kesilir.
(3) Kredili derslerini ve seminerini başarıyla bitiren, yeterlik sınavında başarılı bulunan ve tez önerisi kabul edilen, ancak tez çalışmasını birinci fıkrada belirtilen on iki veya on dört dönem sonuna kadar tamamlayamayan öğrencinin enstitüyle ilişiği kesilir.
(4) Lisans derecesiyle doktora programına başvurmuş öğrencilerden, kredili derslerini ve/veya azami süresi içinde tez çalışmasını tamamlayamayanlara, doktora tezinde başarılı olamayanlara tezsiz yüksek lisans için gerekli kredi yükü, proje ve benzeri diğer şartları yerine getirmiş olmaları kaydıyla talepleri halinde tezsiz yüksek lisans diploması verilir ve ilgili programla ilişiği kesilir.
(5) Üniversiteden uzaklaştırma cezası alan öğrencilerin ceza süreleri öğrenim süresinden sayılır.
Tez danışmanı atanması
MADDE 33 –(1) İlgili anabilim/anasanat dalı başkanlığı, her öğrenci için Üniversite kadrosunda bulunan bir tez danışmanını öğrencinin tercihini de dikkate alarak en geç birinci dönemin sonuna kadar anabilim/anasanat dalı kurulu kararıyla enstitüye önerir. Tez danışmanı enstitü yönetim kurulu onayıyla kesinleşir. Danışman atanana kadar danışmanlık görevi, anabilim/anasanat dalı başkanı tarafından yürütülür. Tez danışmanının en geç birinci dönemin sonuna kadar atanması zorunludur.
(2) Tez danışmanı, öğretim üyeleri arasından seçilir. Belirlenen niteliklere sahip öğretim üyesi bulunmaması halinde Senato tarafından belirlenen ilkeler çerçevesinde enstitü yönetim kurulu tarafından başka bir yükseköğretim kurumundan öğretim üyesi danışman olarak seçilebilir. Diş hekimliği, eczacılık, tıp ve veteriner fakülteleri anabilim dalları hariç, seçilen öğretim üyesinin başarıyla tamamlanmış en az bir yüksek lisans tezi yönetmiş olması gerekir.
(3) Tez danışmanı ders seçme, seminer ve tez konusu belirleme, tez projesi önerisi, dönem projesi, tez çalışması ara raporu, tez önerisi savunması, tez izleme komitesi, yeterlik, tez savunma sınavı, sergi, proje ve benzeri konularda görev yapar.
(4) Uzmanlık alan dersi ve tez danışmanlığı, enstitü yönetim kurulunca danışmanlığa atandığı tarihte başlar ve öğrencinin mezuniyetine kadar devam eder. Uzmanlık alan dersi ve tez danışmanlığı yaz tatilinde de devam eder. Her öğrenci açılan uzmanlık alan dersini almakla yükümlüdür.
(5) Tez çalışmasının niteliğinin birden fazla tez danışmanı gerektirdiği durumlarda ikinci tez danışmanı atanabilir. İkinci tez danışmanı, tez danışmanının gerekçeli önerisi ve ilgili anabilim/anasanat dalı kurulu kararı dikkate alınarak, anabilim/anasanat dalı başkanlığı aracılığıyla enstitüye önerilir ve enstitü yönetim kurulu kararıyla kesinleşir. İkinci tez danışmanı, Üniversite kadrosu dışından en az doktora derecesine sahip kişilerden de olabilir.
(6) Tez danışmanı, atandığı tarihten itibaren aynı zamanda seminer sorumlusudur. Doktora öğrencisi tez konusu ile ilgili en az bir seminer vermek zorundadır. Seminer sorumlusunun önereceği, tez ile ilişkili seminer konusu ders aşamasında en erken ikinci dönemin başından itibaren anabilim/anasanat dalı başkanlığı tarafından enstitüye bildirilir. Seminerin sunulacağı yer ve zaman en az on gün önce enstitü tarafından ilan edilir. Seminer çalışması konuya ilgisi olan dinleyicilere açıktır. Sunulan seminer, seminer sorumlusunun görüşü alınarak anabilim/anasanat dalı başkanlığının belirleyeceği üç kişilik jüri tarafından başarılı veya başarısız olarak değerlendirilir. Sonuç, seminer raporunun bir suretiyle birlikte bir tutanakla anabilim/anasanat dalı başkanlığı tarafından beş iş günü içinde enstitüye bildirilir. Seminerden başarısız olunması durumunda, diğer derslerden başarısız olunması halinde uygulanan esaslar dikkate alınır.
(7) Tez danışmanının izin, hastalık, yurt dışı seyahat ve benzeri nedenlerle mazeretinin olması halinde danışmanın mazereti ve süresinde onaylanması gereken belgeler anabilim/anasanat dalı başkanı tarafından onaylanır ve söz konusu belgeler, süresi içinde enstitüye teslim edilir.
(8) Doktora öğrencisinin tez danışmanı, anabilim/anasanat dalı kurul kararı ve anabilim/anasanat dalı başkanlığının gerekçeli önerisi üzerine enstitü yönetim kurulu onayıyla değiştirilebilir. Tez danışmanının görevini yerine getirmesine engel teşkil edecek uzun süreli yurt içi/yurt dışı görevlendirmesi, izin, hastalık, kurum değiştirme gibi mazeretin bulunması durumlarında anabilim/anasanat dalı başkanlığının gerekçeli önerisi üzerine anabilim/anasanat dalı kurulu kararı ve enstitü yönetim kurulu onayıyla öğrenci danışmanı değişebilir. Danışmanın zorunlu sebeplerle değiştirilmesi durumunda tez savunma sınavına girebilmek için öğrencinin, yeni atanan danışman gözetiminde gerçekleşecek en az bir tez izleme komitesi toplantısından başarılı olması gerekir.
Yeterlik sınavı
MADDE 34 –(1) Yeterlik sınavının amacı, öğrencinin temel konular ve doktora çalışmasıyla ilgili konularda derinliğine bilgi sahibi olup olmadığının sınanmasıdır. Bir öğrenci bir yılda en fazla iki kez yeterlik sınavına girer.
(2) Öğrenci, seminer ve gerekli kredili dersleri azami süresinde başardıktan sonra yeterlik sınavına alınır. Ancak yüksek lisans derecesiyle kabul edilen öğrenci en geç beşinci dönemin, lisans derecesiyle kabul edilmiş olan öğrenci ise en geç yedinci dönemin sonuna kadar yeterlik sınavına girmek zorundadır. Yeterlik sınavları her dönem, dönem sonu sınavlarının bitimi ile takip eden dönemin başlangıç tarihleri arasında yapılır.
(3) Doktora yeterlik komitesi, ilgili anabilim/anasanat dalı başkanı ve o anabilim/anasanat dalında yer alan bilim/sanat dalı başkanlarının öncelikle yer aldığı beş üyeden oluşur. Bilim/sanat dalı sayılarının az veya çok olması durumunda, komite anabilim/anasanat dalı kurulu tarafından oluşturulur.
(4) Yeterlik sınavları, enstitü anabilim/anasanat dalı başkanlığı tarafından önerilen ve enstitü yönetim kurulu tarafından onaylanan beş kişilik doktora yeterlik komitesi tarafından düzenlenir ve yürütülür. Komite, farklı alanlardaki sınavları hazırlamak, uygulamak ve değerlendirmek amacıyla jürileri oluşturup enstitü yönetim kuruluna sunar. Doktora yeterlik sınav jürisi en az ikisi Üniversite dışından olmak üzere, danışman dâhil beş öğretim üyesinden oluşur. Danışmanın oy hakkı olup olmadığı hususunda enstitü yönetim kurulu karar verir. Danışmanın oy hakkı olmaması durumunda jüri altı öğretim üyesinden oluşur. Yeterlik sınavı toplantıları öğretim elemanları, lisansüstü öğrenciler ve alanın uzmanlarından oluşan dinleyicilerin katılımına açık olarak yapılır.
(5) Yeterlik sınavı yazılı ve sözlü olarak iki bölüm halinde yapılır. Yazılı sınavda başarılı olan öğrenci sözlü sınava alınır. Doktora yeterlik sınav jürisi, öğrencinin yazılı ve sözlü sınavlardaki başarı durumunu değerlendirerek öğrencinin başarılı veya başarısız olduğuna salt çoğunlukla karar verir. Bu karar, doktora yeterlik komitesi onayıyla anabilim/anasanat dalı başkanlığı tarafından yeterlik sınavını izleyen üç iş günü içinde enstitüye tutanakla bildirilir.
(6) Yeterlik sınavında başarısız olan öğrenci, başarısız olduğu bölüm/bölümlerden bir sonraki dönemde tekrar sınava alınır. Bu sınavda da başarısız olan öğrencinin doktora programı ile ilişiği kesilir.
(7) Doktora yeterlik sınav jürisi, yeterlik sınavını başaran bir öğrencinin, ders yükünü tamamlamış olsa bile toplam kredi miktarının üçte birini geçmemek şartıyla fazladan ders/dersler almasını isteyebilir. Öğrenci, enstitü kararıyla belirlenecek dersleri başarmak zorundadır.
Tez izleme komitesi
MADDE 35 –(1) Yeterlik sınavında başarılı bulunan öğrenci için anabilim/anasanat dalı kurulu kararı ve enstitü yönetim kurulu onayıyla bir ay içinde bir tez izleme komitesi oluşturulur.
(2) Tez izleme komitesi üç öğretim üyesinden oluşur. Komitede tez danışmanından başka enstitü anabilim/anasanat dalı içinden ve dışından birer üye yer alır. Tez izleme komitesi üyelerinin uzmanlık alanlarının, tez konusu ile uyumlu olmasına ve özellikle disiplinler arası tez çalışmalarında, ilgili disiplinin öğretim üyelerinin görev almasına dikkat edilir. İkinci tez danışmanının olması durumunda, ikinci tez danışmanı komite toplantılarına oy hakkı olmaksızın katılabilir.
(3) Tez izleme komitesinin kurulmasından sonraki dönemlerde, enstitü anabilim/anasanat dalı başkanlığının önerisi ve enstitü yönetim kurulu onayıyla üyelerde değişiklik yapılabilir.
Tez önerisi savunması
MADDE 36 –(1) Doktora yeterlik sınavını başarıyla tamamlayan öğrenci, en geç altı ay içinde yapacağı araştırmanın amacını, yöntemini ve çalışma planını kapsayan tez önerisini tez izleme komitesi önünde sözlü olarak savunur. Öğrenci, enstitünün belirlediği esaslar çerçevesinde tez önerisi formunu sözlü savunmadan en az on beş gün önce komite üyelerine dağıtır.
(2) Tez önerisi savunması dinleyicilere açık olarak yapılabilir.
(3) Tez izleme komitesi, öğrencinin sunduğu tez önerisinin kabul, düzeltme veya reddedileceğine salt çoğunlukla karar verir. Bu karar sonraki üç iş günü içinde enstitüye tutanakla bildirilir. Düzeltme kararı verilmesi durumunda bir ay süre verilir. Bu süre sonunda kabul veya red yönünde salt çoğunlukla verilen karar, enstitü anabilim/anasanat dalı başkanlığınca işlemin bitişini izleyen üç iş günü içinde enstitüye tutanakla bildirilir. Tez önerisi enstitü yönetim kurulu tarafından onaylanır.
(4) Tez önerisi savunmasına geçerli bir mazereti olmaksızın girmeyen öğrenci başarısız sayılarak tez önerisi reddedilir.
(5) Tez önerisi reddedilen öğrenci, yeni bir danışman ve/veya tez konusu seçme hakkına sahiptir. Bu durumda yeni bir tez izleme komitesi atanabilir. Programa aynı danışmanla devam etmek isteyen öğrenci üç ay içinde, danışman ve tez konusunu değiştiren öğrenci ise altı ay içinde tekrar tez önerisi savunmasına alınır. Öğrenci, birinci fıkrada belirtildiği şekilde yeni tez önerisini savunur. Tez önerisi bu savunmada da reddedilen öğrencinin ilgili programla ilişiği kesilir.
(6) Tez önerisi kabul edilen öğrenci için tez izleme komitesi, Ocak-Haziran ve Temmuz-Aralık ayları arasında birer kere olmak üzere yılda iki kez toplanır. Anabilim/anasanat dalı başkanlığı tez izleme komitesinin toplantı tarihini on beş gün önceden enstitüye bildirir. Öğrenci, toplantı tarihinden en az bir ay önce komite üyelerine enstitünün belirlediği esaslar çerçevesinde yazılı bir rapor sunar. Bu raporda o ana kadar yapılan çalışmaların özeti ve bir sonraki dönemde yapılacak çalışma planı belirtilir. Öğrencinin tez çalışması, komite tarafından başarılı veya başarısız olarak belirlenir. Komite tarafından üst üste iki kez veya aralıklı olarak üç kez başarısız bulunan öğrencinin ilgili programla ilişiği kesilir.
Doktora tezinin sonuçlandırılması
MADDE 37 –(1) Doktora programındaki bir öğrenci, elde ettiği sonuçları enstitü tarafından belirlenen tez yazım kılavuzuna uygun biçimde yazmak ve tezini jüri önünde sözlü olarak savunmak zorundadır.
(2) Öğrencinin tez savunmasına girebilmesi için en az üç tez izleme komitesi raporundan başarılı olması ve son tez izleme komitesi raporunda tez savunma sınavına girebileceğinin belirtilmesi gerekir.
(3) Doktora tezinin savunmasından önce ve düzeltme verilen tezlerde ise düzeltme ile birlikte öğrenci tezini tamamlayarak danışmanına sunar. Anabilim/bilim dalı başkanlığı tezin savunulabilir olduğuna ilişkin danışman görüşü ile birlikte tezin ciltsiz yedi kopyasını ve dijital kopyasını enstitüye gönderir. Enstitü söz konusu teze ilişkin intihal yazılım programı raporunu alarak tezin bir nüshasıyla birlikte danışmana ve jüri üyelerine gönderir. Rapordaki verilerde gerçek bir intihalin tespiti halinde gerekçesiyle birlikte karar verilmek üzere tez enstitü yönetim kuruluna gönderilir.
(4) Doktora tez savunma tarihi, yeri, saati ve jürisi, tez danışmanının ve anabilim/anasanat dalı başkanlığının önerisi üzerine ve enstitü yönetim kurulu kararıyla belirlenir. Jüri, üçü öğrencinin tez izleme komitesinde yer alan öğretim üyeleri ve en az ikisi Üniversite dışından olmak üzere danışman dahil beş asıl, iki yedek öğretim üyesinden oluşur. Danışmanın oy hakkı olup olmadığı hususunda ilgili yönetim kurulu karar verir. Danışmanın oy hakkı olmaması durumunda asıl jüri altı öğretim üyesinden oluşur. Ayrıca ikinci tez danışmanı oy hakkı olmaksızın jüride yer alabilir.
(5) Jüri üyeleri, söz konusu tezin kendilerine teslim edildiği tarihten itibaren en geç bir ay içinde toplanarak öğrenciyi tez savunmasına alır. Tez savunma sınavı, tez çalışmasının sunumu ve bunu izleyen soru-cevap bölümünden oluşur. Tez savunma toplantıları öğretim elemanları, lisansüstü öğrenciler ve alanın ilgililerinden oluşan dinleyicilerin katılımına açık olarak yapılır.
(6) Tez sınavının tamamlanmasından sonra jüri dinleyicilere kapalı olarak, tez hakkında salt çoğunlukla kabul, ret veya düzeltme kararı verir. Tezi kabul edilen öğrenciler başarılı olarak değerlendirilir. Bu karar, enstitü anabilim/anasanat dalı başkanlığınca tez sınavını izleyen üç gün içinde enstitüye tutanakla bildirilir. Tezi başarısız bulunarak reddedilen öğrencinin enstitüyle ilişiği kesilir. Tezi hakkında düzeltme kararı verilen öğrenci en geç altı ay içinde gerekli düzeltmeleri yaparak tezini aynı jüri önünde yeniden savunur. Bu savunmada da başarısız bulunan öğrencinin enstitüyle ilişiği kesilir.
(7) Savunma sınavına mazereti nedeniyle katılamayan asıl jüri üyelerinin yerine ilgili anabilim/anasanat dalı başkanlığınca yedek üyeler davet edilir. Savunma sınavı eksik üye ile ve tez danışmanı olmaksızın yapılamaz. İlan edilen günde yapılamayan sınav için durum bir tutanakla tespit edilerek anabilim/anasanat dalı tarafından enstitüye bildirilir ve yeni bir sınav tarihi tespit edilerek, on beş gün içinde ikinci bir sınav yapılır. İkinci kez toplanamayan jüriler konusunda yapılacak işleme enstitü yönetim kurulu karar verir.
(8) Lisans derecesiyle doktora programına kabul edilmiş ve doktora tezinde başarılı olamayan öğrencinin talepte bulunması halinde, gerekli kredi yükü, proje ve benzeri diğer şartları yerine getirmiş olmaları kaydıyla, kendisine tezsiz yüksek lisans diploması verilerek enstitüyle ilişiği kesilir.
Doktora diploması
MADDE 38 –(1) Tez çalışmasını tamamlayan öğrenci, tezin istenen sayıda nüshasını danışmanına teslim eder. Danışman, tezin yazım kurallarına uygunluğu yönünden yazılı olarak belirttiği görüşüyle tezin nüshalarını anabilim/bilim dalı başkanlığı aracılığıyla enstitüye gönderir.
(2) Tez savunmasında başarılı olmak ve diğer koşulları da sağlamak kaydıyla doktora tezinin ciltlenmiş ve jüri üyelerince imzalanmış en az üç kopyasını tez sınavına giriş tarihinden itibaren bir ay içinde enstitüye teslim eden ve tezi tez yazım kılavuzuna uygun bulunan öğrenci doktora diploması almaya hak kazanır. Tezi enstitü yönetim kurulu tarafından şekil yönünden uygun bulunan doktora öğrencisine, doktora diploması veya diploma hazırlanıncaya kadar geçici mezuniyet belgesi verilir. Enstitü yönetim kurulu başvuru üzerine teslim süresini en fazla bir ay daha uzatabilir. Bu koşulları yerine getirmeyen öğrenci koşulları yerine getirinceye kadar geçici mezuniyet belgesi ve/veya diplomasını alamaz, öğrencilik haklarından yararlanamaz ve azami süresinin dolması halinde enstitüyle ilişiği kesilir.
(3) Doktora diploması üzerinde enstitü anabilim/anasanat dalındaki programın YÖK tarafından onaylanmış adı bulunur. Mezuniyet tarihi, tezin sınav jüri komisyonu tarafından imzalı nüshasının enstitüye teslim edildiği tarihtir.
(4) Enstitü tarafından tezin tesliminden itibaren üç ay içinde doktora tezinin bir kopyası elektronik ortamda, bilimsel araştırma ve faaliyetlerin hizmetine sunulmak üzere YÖK’e gönderilir.